زهکشی زیر فونداسیون یکی از اصولی ترین مراحل در ساخت و ساز به شمار می رود که هدف از آن جلوگیری از تجمع آب زیر ساختمان و جلوه ی آسیب پذیری آن است. با افزایش سطح بناها و تعداد طبقات، مدیریت آب و رطوبت تحت ساختمان اهمیت بیشتری پیدا می کند. زهکشی مناسب، از خرابی های ناشی از آب و رطوبت جلوگیری کرده و عمر مفید ساختمان را افزایش می دهد. در این مقاله به مراحل کامل زهکشی، مواد و اهمیت زهکشی زیر فونداسیون می پردازیم.
زهکشی گودبرداری چیست؟
قبل از اینکه سراغ مراحل اجرا برویم اول از همه باید با مفهوم زهکشی آشنا شویم. در واقع زهکشی یک مرحله بسیار حیاتی در فرآیند ساخت و ساز ساختمان ها است. در این مرحله با چالش های مربوط به وجود آب در بستر سازه مواجه هستیم که می تواند به صورت سطحی یا زیرزمینی باشد. به منظور جلوگیری از نفوذ آب به فونداسیون و دیوارهای حائل، فرآیند زهکشی گودهای برداری ضروری است.
زهکشی به فرآیندی گفته می شود که جریان آب را کنترل کرده و از تأثیر مخرب آب بر فونداسیون و سازه جلوگیری می کند. در واقع این فرآیند از طریق استفاده از سیستم های زهکشی و زیرسازی متناسب با نوع و شرایط گودبرداری، آب را به سمت مسیرهای مشخصی هدایت می کند تا خسارات احتمالی را به حداقل برساند.
طراحی و اجرای مناسب زهکشی زیر فونداسیون ساختمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این کار نیازمند تخصص و تجربه‌ی مهندسان و متخصصین حوزه ساخت و ساز است. زیرا عواقب نادرست یا ناکافی این فرآیند می تواند منجر به آسیب های جدی به ساختمان شود که به تأخیر در پروژه و هزینه های اضافی منجر خواهد شد.
علت اجرای زهکشی زیر فونداسیون
زهکشی زیر فونداسیون به عنوان یک فرآیند مهم در ساخت و سازها، علتی برای اجرای آن وجود دارد. این اقدام اهمیت بسیاری دارد که در ادامه به توضیح چند علت اصلی می پردازیم:
۱. زیاد شدن ظرفیت باربری خاک زیر فونداسیون
زیاد شدن ظرفیت باربری خاک زیر فونداسیون از جمله عوامل اصلی اجرای زهکشی است. در این روش، با استفاده از فشار مناسب، آب به خاک نفوذ می کند و فضاهای خالی بین دانه های خاک پر می شود. این عمل باعث افزایش تراکم خاک و کاهش فشارهای بر فونداسیون می شود. در نهایت این اقدام باعث افزایش پایداری و ایمنی ساختمان شده و خطر فشارهای زیاد بر فونداسیون را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
۲. کاهش هزینه ها و زمان در پایدارسازی و گودبرداری
کاهش هزینه ها و زمان در پایدارسازی و گودبرداری از مزایای اجرای زهکشی زیر فونداسیون است. این فرآیند تراکم خاک را افزایش می دهد که این اقدام منجر به کاهش نیاز به پایدارسازی عمیق‌تر گودبرداری می شود. همچنین خاک ها با تراکم بالا، گودبرداری را سریع تر و آسان تر می کنند، از این رو هزینه ها و زمان مرتبط با عملیات گودبرداری کاهش یافته و بهره‌برداری سریع تر انجام می شود.
۳. رفع خطر احتمالی ناشی از وارد شدن آب به بستر گودبرداری
اجرای زهکشی زیر فونداسیون به عنوان مقابله با خطر آب ورودی به بستر گودبرداری عمل می کند. این فرآیند باعث ایجاد موانع در مسیر نفوذ آب به گودبرداری می شود، از این رو خطر آب گرفتگی و کاهش مقاومت خاک به دلیل ورود آب به بستر کاهش می یابد. این تدابیر پیشگیرانه باعث افزایش پایداری سازه و جلوگیری از مشکلات آینده مرتبط با آب در محیط فونداسیون می شود.
۴. جلوگیری از وارد شدن صدمه های احتمالی در زمان بهره‌برداری
زهکشی زیر فونداسیون در زمان ساخت از تأثیرات آینده جلوگیری می کند. این اقدام به تثبیت خاک و جلوگیری از جابجایی آن در آینده کمک می کند. این پایدارسازی باعث جلوگیری از تغییرات ناگهانی در مشخصات خاک و فشارهای ناشی از حرکت های خاکی می شود. از این رو از احتمال وارد شدن صدمات و آسیب های ساختاری در طول زمان بهره‌برداری جلوگیری می شود.
مراحل اجرای زهکشی زیر فونداسیون
۱. برخورد با لایه تراز آب زیر زمینی و ایجاد چاه های موقت
مرحله اول در اجرای زهکشی زیر فونداسیون، برخورد با لایه تراز آب زیر زمینی و ایجاد چاه های موقت، اساسی برای جلوگیری از مشکلات نشست نامتقارن سازه و فونداسیون است. در این مرحله ابتدا با شروع عملیات گود برداری، لایه آب زیر زمینی به دقت شناسایی و به عمق مورد نظر باز می شود. این اقدام اهمیت بسیاری زیادی دارد؛ زیرا تراز آب زیر زمینی می تواند منجر به نشست نامتقارن سازه شود.
در ادامه چاه های موقت ایجاد می شوند. این چاه ها عمدتاً به منظور کشیدن آب از زیر فونداسیون و جلوگیری از گل شدن سایر نقاط محیطی ساختمان استفاده می شوند. با کنده کردن چاه ها، آب از زیر فونداسیون جمع‌آوری و به چاه های موقت منتقل می شود. این اقدام کمک می کند تا زیر فونداسیون خشک شده و از پتانسیل نشست ناخواسته جلوگیری می شود.
۲. ادامه عملیات گودبرداری و خشک کردن کف فونداسیون
در مرحله دوم اجرای زهکشی زیر فونداسیون، پس از برخورد با لایه تراز آب زیر زمینی و کنده کردن چاه های موقت، عملیات گودبرداری ادامه می یابد. در این مرحله، گود به تراز زیر فونداسیون تارسیده می شود تا فضای لازم برای نصب فونداسیون فراهم شود.
یکی از اهداف این مرحله، خشک کردن کف فونداسیون است. با قرار گرفتن کف فونداسیون در معرض هوا و آفتاب، آب با تبخیر طبیعی به راحتی از کف فونداسیون خارج می شود. این عمل باعث می شود که کف فونداسیون به طور کامل خشک شده و آمادگی لازم برای نصب سازه ها و بارگذاری بهینه فونداسیون فراهم شود.
همچنین خشک کردن کف فونداسیون از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ چرا که آببندی و عایق بندی در فاز‌های بعدی ساخت، بهتر انجام می شود. با خشک شدن کف فونداسیون، احتمال نشست نامتقارن به حداقل می رسد و پایداری و عمر مفید سازه بهبود می یابد.
۳. انتخاب محل و ایجاد چاه های عمیق و کارگذاری لوله ها و میله ها
مرحله سوم اجرای زهکشی زیر فونداسیون، شامل انتخاب محل ها و ایجاد چاه های عمیق و کارگذاری لوله ها و میله ها است. در این مرحله با هدف جلوگیری از نشست نامتقارن و خرابی فونداسیون، چاه های عمیق و پیچیده ای ایجاد می شود.
ابتدا محل های مناسب برای ایجاد چاه های عمیق تحت فونداسیون تعیین می شود. این محل ها بر اساس مشخصات فونداسیون و خصوصیات زمین شناسی منطقه انتخاب می شوند. سپس چاه های عمیق با استفاده از میله ها و لوله های فشار قوی اسپیرال ایجاد می شوند.
لوله ها و میله ها در این مرحله کارگذاری می شوند. میله ها به عنوان پشتیبان های سختی در چاه ها عمل می کنند و لوله ها برای کاربردهای مختلفی نظیر هدایت و تخلیه آب به کار می روند. همچنین لوله های کششی نیز برای پمپاژ دائمی آب از چاه ها استفاده می شوند.
در این مرحله علاوه بر کارگذاری لوله ها و میله ها، کف کش ها نیز برای پمپاژ آب استفاده می شوند. این کف کش ها به عنوان واسطه ای بین چاه و لوله ها عمل کرده و به تسهیل جریان آب از چاه ها به کانال ها کمک می کنند.
۴. انتخاب محل و ایجاد چاه های عمیق و کارگذاری لوله ها و میله ها
در مرحله چهارم زهکشی زیر فونداسیون که مهم ترین قسمت اجرای این روند است، کارکشی کانال ها و هدایت آب های زیر زمینی به منظور جلوگیری از نشست نامتقارن و خرابی فونداسیون انجام می شود.
ابتدا با استفاده از بیل مکانیکی و با توجه به تراز و سطح زمین، خطوط کانال های محیطی اصلی و فرعی ایجاد می شوند. این کانال ها طراحی می شوند تا به صورت مطلوبی آب زیر زمینی را از محل های مختلف جمع‌آوری کرده و به چاه های عمیق تخلیه کنند.
یکی از اهداف اصلی در این مرحله، تأمین شیب مناسب کانال ها است. شیب صحیح کانال ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا این امر باعث جریان مؤثر و مداوم آب از زیر فونداسیون به سمت چاه های عمیق می شود.
همچنین در این مرحله با استفاده از بیل مکانیکی، کانال ها برای هدایت آب های زیر زمینی ایجاد می شوند. تراز و مسیر این کانال ها بر اساس طراحی انجام می شود تا بهترین عملکرد زهکشی حاصل شود.
در انتها با کمک بیل مکانیکی و تجهیزات مناسب، لوله های کمکی برای هدایت آب از کانال ها به سمت چاه های عمیق ایجاد می شوند. این لوله ها دارای سوراخ هایی هستند که به تسهیل جریان آب کمک کرده و از برخورد لوله ها با شمع ها جلوگیری می کنند.
۵. ایجاد شمع‌ها و لوله‌ها برای هدایت آب
مرحله پنجم اجرای زهکشی زیر فونداسیون شامل ایجاد شمع ها و لوله ها برای هدایت آبهای زیر زمینی است. این مرحله با هدف جلوگیری از نشست نامتقارن، ایجاد عدم تداخل بین لوله ها و شمع ها و بهبود پایداری فونداسیون انجام می شود.
ابتدا با استفاده از بیل مکانیکی و بر اساس طراحی انجام شده، شمع ها ایجاد می شوند. این شمع ها به عنوان پایه های ساختاری در زیر فونداسیون و با توجه به نقاط استراتژیک سازه ترتیب داده می شوند. توجه به تشکیل شمع ها به نحوی است که از نشست نامتقارن و نقض استحکام فونداسیون جلوگیری شود.
در ادامه با استفاده از بیل مکانیکی و با رعایت مسیرهای تعیین شده، لوله ها برای هدایت آب های زیر زمینی ایجاد می شوند. این لوله ها با سوراخ های منظم قرار میگیرد تا جریان آب به طرز مؤثری انجام شود.
همچنین در این مرحله با توجه به پیش بینی مسیر شمع ها و لوله ها، از تداخل میان آنها جلوگیری می شود. این امر باعث می شود که جریان آب به صورت پیوسته و بدون مانع از زیر فونداسیون به سمت چاه های عمیق تخلیه شود.
جمع‌بندی
در این مقاله از سری مقالات خونه سازها به زهکشی زیر فونداسیون پرداختیم و مزایا و مراحل اجرایی را بررسی کردیم. در واقع زهکشی به فرآیندی گفته می شود که جریان آب را کنترل کرده و از تأثیر مخرب آب بر فونداسیون و سازه جلوگیری می کند. زهکشی زیر فونداسیون با استفاده از گود برداری و اجزای مختلف آن، اهمیت بسیاری در جلوگیری از نشست نامتقارن و خرابی فونداسیون دارد. این مراحل، با دقت و تخصص انجام شوند تا اثربخشی و عملکرد بهتری داشته باشند. برای اطلاعات بیشتر با مهندسین خونه ساز ها تماس بگیرید تا شما را بهتر و بیشتر راهنمایی کنند.
برای مطالعه سریع هر بخش، روی عنوان آن کلیک کنید.
ویدیو از انجام زه کشی زیر فونداسیون دارید برای من بفرستید؟ممنون میشم